Retro

‘God haalt wat voorbij is altijd weer terug’   (Prediker 3:15)

Oud en wijs geworden filosofeert de herder van Israël over het mysterie van de tijd. Het fascineert hem hoe alles van Godswege zijn eigen tijd krijgt toebedeeld. De contrasten zijn enorm – voortdurend worden de omstandigheden gewisseld. En jij en ik, zijn wij niet die geroepen zijn ons daartoe te verhouden? Hoe reageer jij op oorlog? Hoe ga ik om met vrede?

Er is één geluk: we zijn geen speelbal van het noodlot, maar kinderen van onze Schepper die aan het roer staat en het overzicht houdt dat wij missen. Oriëntatie op hem is dan ook de enige manier om te blijven leven in de volle zin van het woord.

En dan is daar Predikers observatie die me aan het denken zet: ‘God haalt alles wat voorbij is altijd weer terug’. Dat is blijkbaar kenmerkend voor de stijl van zijn handelen.

In de geschiedenis die hij schrijft bespeur je voortdurend het verschijnsel ‘retro’. Alle dingen-van-voorbij komen vroeg of laat op de een of andere manier terug. Voor ons direct herkenbaar als we denken aan het modebeeld in bijvoorbeeld kleding, architectuur, grafische vormgeving, muziek:  oude thema’s worden weer opgepakt en vinden waardering.

En hoe staat het met de kerk, die toch per definitie bereid moet zijn zich te reformeren?  ‘Terug naar de Bron!’. Het lijkt haast wel ‘opheffingsuitverkoop’ op ons continent, waar ooit de kerk zo bloeide. Hele volksstammen, ooit als kind gedoopt, sloten zich inmiddels af voor hun Heiland, wiens hart toch uit liefde voor hen bloedt…

Wat ik aantrof in een Frans ‘Jorwerd’*¹ staat voor mij symbool voor wat zich voltrok: de kerk voorgoed op slot – alleen het rommelhok nog open voor een eventuele begrafenis… De liturgie verdween uit de harten van de mensen (Rom. 12:1) en daarmee uit het openbare leven. Doe-het-zelvers hebben metterdaad God dood verklaard.

Maar daar blijft het dus niet bij! Want tegelijk zie ik ook gemeenten die juist ópleven: een beweging van ‘vernieuwde’ symboliek, die onderstreept wat met vreugde beleden wordt. En zie je wat ik zie? Allemaal ‘retro’!

Ik zie de Paaskaars de kerk in komen: Christus, Licht der wereld ‘Zon die wij zoeken, kracht die wij ontberen’. Ik zie een onzichtbare hand het verlangen naar beleving wakker schudden: op sterven na dode rituelen worden gerevitaliseerd en even hartversterkend feestelijk als ooit. Ik zie (kinder)doopbassins zich verdiepen*², om onderdompeling ook mogelijk te maken. Ik zie een rijker scala van avondmaalsvieringen dan ooit: tot en met vieringen in de huizen waar gelovigen samen komen. Wij-van-Handelingen 29 laten ons 27 hoofdstukken terugschakelen, zo lijkt het wel. Retro.

Ik zie nog veel meer:  het beleven van rust en stilte bij de aanvang van de kerkdienst – concentratie op de ontmoeting met God. Vespervieringen in alle eenvoud en toewijding. Een podium met knielende ouderlingen en diakenen, of belijdeniscatechisanten die Gods zegen opgelegd krijgen. Een huiskring of zelfs hele gemeente die op retraite gaat (in een klooster nogal eens). Hier en daar is sprake van een ‘bedevaart’. Geuren, kleuren en klanken keren terug in de kerk. Gods schepping mag er zijn in de dienst: fleuristes zetten zich in. De menselijke creativiteit krijgt ruimte: in lied en muziek, in beeldende kunst, waarmee de mens zijn Schepper eert en dient.

Als mensen van God mogen we moed grijpen: ‘God haalt wat voorbij is altijd weer terug’.

En eens, als onze tijd gekomen is en we op deze oude aarde zelf ‘mensen-van-voorbij’ zijn, wat denk je: zal Hij ons dan niet terug weten te halen en een plek geven in zijn nieuwe wereld?!

Ik vroeg mijn Delftse collega Simon van der Lugt of er niet een gedicht bij hem boven kwam  bij de foto die ik uitkoos bij deze WoordZoeker. Dat kwam er. En het geeft te denken:

Wij hebben U in het onheilige gezet.
Daar staat een tafel zonder brood,
een kandelaar, die niemand brandend houdt
en nog een beeld, ook buiten dienst.

Toch schijnt de zon in deze kamer,
Uw hart is niet van steen, U leeft.
De bloemen gaan nog dood, de baar
staat hier nog klaar, maar op een dag

doet U de deur van buitenaf weer open,
en zijn wij door U op onze plek gezet.

*¹ ‘Hoe God verdween uit Jorwerd’ – Geert Mak 1996
*² ‘Het diepe water van de doop’ – Jakob van Bruggen 1999   

Aanvulling op 16 december:

Een lezer uit Friesland maakte me er op attent dat de kerk van Jorwerd (Jorwert op z’n fries) gelukkig weer open is voor erediensten en anderre samenkomsten. Het is een van de honderd pioniersplekken die de PKN heeft ingesteld. Wie meer wil weten kan lezen en kijken op http://www.jorwert klooster en https://www.youtube.com/watch?v=3qJMyo_80Ds  Misschien wel een heel mooi bewijs dat God niet loslaat wat zijn hand begon  en altijd weer terughaalt wat voorbij is! Laten we bidden om zegen over de initiatiefnemers en de werkers daar, zoals ds. Hinne Wagenaar. Dat Gods Geest hen vergezelle. 

 

 

 

geschreven voor het blad OnderWeg, gepubliceerd op 14 november (#21).